Πώς ο Αβέρωφ έχρισε αρχηγό τον Μητσοτάκη

ΤΟ ΠΡΩΤΟ μέρος του αναγνώσματος για την ιστορία της αναδείξεως αρχηγών στη Νέα Δημοκρατία ξεκίνησε από τη χρονιά που ο ιδρυτής της Κωνσταντίνος Καραμανλής εκλέγεται Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας και δρομολογεί τις διαδικασίες διαδοχής του. Αποκάλυπτε το μυστικό της ήττας, με μία ψήφο διαφορά, του Ευάγγελου Αβέρωφ από τον Γεώργιο Ράλλη (Μάρτιος του 1980) αλλά και την ανάληψη της αρχηγίας της παράταξης από τον Αβέρωφ (Οκτώβριος 1981) μετά την ήττα της ΝΔ από το ΠαΣοΚ. Το νήμα της εξιστόρησης είχε σταματήσει στο σημείο όπου ο Αβέρωφ επέστρεφε, το καλοκαίρι του 1984, από τις διακοπές του αποφασισμένος να παραιτηθεί από την αρχηγία της ΝΔ. Αποφασισμένος, ταυτόχρονα, να παραδώσει το δαχτυλίδι της διαδοχής στον Κ. Μητσοτάκη, θεωρώντας ότι έτσι εκδικείται τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι επικεφαλής των... καταδρομέων που σχημάτισαν την πλειοψηφία Μητσοτάκη ήταν ο... Αντώνης Σαμαράς, τον οποίο ο Αβέρωφ έβλεπε ως μελλοντικό αρχηγό του κόμματος. Πώς οδηγήθηκε όμως ο Ευάγγελος Αβέρωφ σε αυτή την απόφαση; Η ιστορία συνεχίζεται. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ και ο Γεώργιος Ράλλης στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας τον Μάιο του 1980 κατά την οποία …..

αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας εξελέγη ο Γεώργιος Ράλλης

Οι συνωμοσίες στο Ρinci και στο Βrazilian

Το Βrazilian ήταν το καφενείο που προτιμούσε ο Ευάγγελος Αβέρωφ στη δεκαετία του ΄80 όταν το ΠαΣοΚ είχε γίνει κυβέρνηση και ο ίδιος ήταν αρχηγός της ΝΔ, δηλαδή της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Τις δύο προηγούμενες δεκαετίες ο Αβέρωφ προτιμούσε, τον καιρό που ήταν υπουργός Εθνικής Αμύνης, το μικρό Ρicolo στην πλατεία Φιλικής Εταιρείας, στο Κολωνάκι, και κατά την περίοδο της δικτατορίας το πολυσυζητημένο, τότε, Ρinci στην οδό Βουκουρεστίου- σήμερα δεν υπάρχει πια, ένα κοσμηματοπωλείο έχει καταλάβει τον χώρο. Παντού και στα τρία αυτά καφενεία πολυτελείας ο Αβέρωφ... συνωμοτούσε! Συνήθως ανεπιτυχώς, με αναμφισβήτητη επιτυχία στην τρίτη περίπτωση.

Οι «συνωμοσίες» του Αβέρωφ, υπέρ του Καραμανλή και υπέρ του εαυτού του σε πρώτη φάση απέτυχαν. Όσα έλεγε τον καιρό της δικτατορίας στο Ρinci της οδού Βουκουρεστίου, όπου συγκεντρώνονταν αντιστασιακοί, βασιλόφρονες, απόστρατοι στρατηγοί αλλά και χαφιέδες της χούντας, τον οδήγησαν κάποτε στα κελιά του ΕΑΤ/ΕΣΑ. Οι συναντήσεις στο Ρiccolo τον καιρό που ήταν υπουργός Αμύνης και υποψήφιος διάδοχος του Καραμανλή δεν απέδωσαν: έχασε την αρχηγία της ΝΔ μέσα από τα χέρια του...

Αντίθετα η μία και μοναδική «συνωμοσία» του Αβέρωφ στο Βrazilian απέδωσε σύντομα καρπούς- ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (μη μετέχων μάλιστα ο ίδιος της συνωμοσίας!- που ίσως γι΄ αυτό επέτυχε...) έγινε αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας.

Ι Στόχος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής

Οι «συνωμότες» δεν ήσαν πολλοί όλοι όλοι τέσσερις μαζί με τον Αβέρωφ. Ποιοι ήταν οι άλλοι τρεις; Ήσαν ο Μισέλ Αβέρωφ, μεγαλύτερος αδελφός του τότε αρχηγού της ΝΔ, ο βουλευτής Μεσσηνίας Αντώνης Σαμαράς και ένας ακόμη φίλος του Αβέρωφ. Στην πραγματικότητα ο Αβέρωφ δύο φορές «συνωμότησε»... ανοιχτά! Και τις δύο φορές οι συνωμοσίες είχαν ως «αντικείμενο» τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ιδρυτή της Νέας Δημοκρατίας και αρχηγό του Αβέρωφ από τα μέσα της δεκαετίας του ΄50, όταν ο Αβέρωφ εγκατέλειψε το κεντρώο κόμμα στο οποίο ανήκε για να ενταχθεί στην Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) που μόλις είχε ιδρύσει ο Κ. Καραμανλής.

Η πρώτη επιτυχής «συνωμοσία» ήταν εκείνη την ημέρα της πτώσεως της δικτατορίας. Συνεργαζόμενος άτυπα με τον πτέραρχο Αλέξανδρο Παπανικολάου και τον ναύαρχο Πέτρο Αραπάκη κατάφερε να ανατρέψει την απόφαση αναθέσεως της πρωθυπουργίας στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και να κληθεί από το Παρίσι ο Κ. Καραμανλής να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας.

Αυτή η «συνωμοσία» ήταν, λοιπόν, υπέρ του Κ. Καραμανλή. Η άλλη ήταν εναντίον του... Όταν τον Μάιο του 1980 ο Αβέρωφ έχασε την αρχηγία της Νέας Δημοκρατίας, στενοχωρήθηκε πολύ αλλά δεν κατηγόρησε σε πρώτη φάση τον Καραμανλή ως υπαίτιο της ήττας του, όπως ψιθύριζαν ορισμένοι αντικαραμανλικοί εκ πεποιθήσεως βουλευτές. (Το «είδος» υπάρχει πάντοτε: σε όλα τα κόμματα υπάρχουν αντιηγετικοί βουλευτές που σπανίως έχουν το θάρρος να αντιπαρατεθούν ανοιχτά με τον αρχηγό τους.) Περισσότερο τον είχε πειράξει το γεγονός ότι τον είχε «πουλήσει» ο στενός του φίλος, αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως Καραμανλή, ο Κ. Ε. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος επί έτη ήταν ο προπαγανδιστής της υποψηφιότητας Αβέρωφ για την ηγεσία της ΝΔ. Ο εν λόγω πολιτικός εκ Κορινθίας αιφνιδίως, με εντολή Καραμανλή, τις τελευταίες ημέρες πριν από την ψηφοφορία στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ επέδειξε αυστηρή ουδετερότητα. Δήλωσε ότι θα ψηφίσει... λευκό (ένα από τα τρία λευκά ψηφοδέλτια που βρέθηκαν, ήταν το δικό του).

«Η προδοσία είναι ζήτημα χρόνου»

Ο Κ. Μητσοτάκης και ο Κ. Στεφανόπουλος υποψήφιοι για την αρχηγία της ΝΔ το 1984, στις εκλογές για ανάδειξη αρχηγού στη ΝΔ, όπου ο πρώτος εξελέγη αρχηγός της ΝΔ νικώντας τον δεύτερο
Χρειάσθηκε να περάσει καιρός για να καταλήξει ο Αβέρωφ στο συμπέρασμα ότι ο Καραμανλής τού είχε φερθεί με αχαριστία! Δεν άργησε η ημέρα που ο Αβέρωφ έλεγε ανοιχτά σε φίλους και μη βουλευτές ότι είχε χάσει την αρχηγία της ΝΔ διότι ο Καραμανλής είχε προτιμήσει τον Γεώργιο Ράλλη. Με χαμόγελο που έσταζε πίκρα, ο Αβέρωφ έλεγε αυτό που πράγματι συνήθιζε να επαναλαμβάνει ο αρχηγός του: «Στην πολιτική η προδοσία είναι απλώς ζήτημα χρόνου»!

Οταν τελικώς επείσθη ο Αβέρωφ ότι ο Καραμανλής τον είχε απαρνηθεί η αντίδρασή του ήταν και αυτή ζήτημα χρόνου. Κάτω από συνθήκες που είναι μια άλλη ιστορία, ο Αβέρωφ υπακούοντας στις υποδείξεις των ιατρών του απεφάσισε να παραιτηθεί από την προεδρία της ΝΔ. Την πρόθεσή του αυτή γνωστοποίησε με δήλωσή του προς έναν νεαρό, τότε, δημοσιογράφο της «Μεσημβρινής», τον Νίκο Χατζηνικολάου, γιο βουλευτή της ΝΔ (στον Νομό Έβρου). Η είδηση αιφνιδίασε τους βουλευτές της ΝΔ, εκτός ορισμένων. Πληροφορημένος για τις προθέσεις του Αβέρωφ, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έριχνε ήδη τις γέφυρές του προς τον αποχωρούντα αρχηγό. Όταν ο Αβέρωφ επέστρεφε από ένα ταξίδι του στην Κέρκυρα (μετά τη δήλωσή του προς τον νεαρό δημοσιογράφο), είδε στο αεροδρόμιο να τον περιμένουν ελάχιστοι φίλοι του ανάμεσα στους οποίους ξεχώριζε ο «ψηλός». Ο Κ. Μητσοτάκης είχε κάνει διάνα. Ο Αβέρωφ ήταν έτοιμος να ανταποκριθεί σε οτιδήποτε θα ενοχλούσε τον Καραμανλή. Για να γίνει κατανοητή η εξέλιξη των πραγμάτων αρκεί να αναφερθεί ένα περιστατικό που δείχνει την ποιότητα των σχέσεων ανάμεσα στους επιτελείς του Καραμανλή και στον «ξενόφερτο» Κ. Μητσοτάκη, την εποχή εκείνη.

Ο Κ. Μητσοτάκης προσχώρησε στη ΝΔ την άνοιξη του 1978 αφού είχε εκλεγεί το 1977 βουλευτής Χανίων με το Κόμμα των Νεοφιλελευθέρων που είχε ευκαιριακά ο ίδιος ιδρύσει, επειδή ο Κ. Καραμανλής δεν τον έβαζε στα ψηφοδέλτια της ΝΔ. Για λόγους που εξηγούνται σε άλλο σημείο της εξιστορήσεως, ο Κ. Καραμανλής του άνοιξε τις πόρτες της ΝΔ την άνοιξη του 1978, όταν κήρυξε την περιλάλητη «διεύρυνση» της ΝΔ προς το Κέντρο. Τα κομματικά στελέχη της Ρηγίλλης γκρίνιαζαν... Πολλοί βουλευτές μιλούσαν απαξιωτικά για «τα παιδιά του γείτονα» για χάρη των οποίων θυσιάζονταν στελέχη («για να γίνουν υπουργοί ο Μητσοτάκης και ο Θανασάκης Κανελλόπουλος » μουρμούριζαν), ενώ ο Κ. Ε. Παπακωνσταντίνου μιλώντας ένα βράδυ με δημοσιογράφους στο κτίριο της Βουλής είχε σχολιάσει ειρωνικά ένα ταξίδι του Κ. Μητσοτάκη (που είχε ήδη ορκισθεί ως υπουργός Συντονισμού) στη Λιβύη για να εξασφαλίσει πετρέλαιο για την Ελλάδα (εκείνη την εποχή οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αγωνίζονταν να έχουν επάρκεια καυσίμων).

«Όσο πετρέλαιο φέρει αυτός από τη Λιβύη εγώ θα το πιω όλο!» έλεγε ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως για τον πρώτο τη τάξει υπουργό της ίδιας κυβερνήσεως.

Η Μεγάλη Πέμπτη του Γ. Ράλλη

Εδώ αξίζει μια παρένθεση: Οταν ο Καραμανλής απεφάσισε την ένταξη του Κ. Μητσοτάκη στη ΝΔ είχε συμφωνήσει μαζί του ότι ο προσχωρών στη ΝΔ βουλευτής Χανίων θα ανελάμβανε το υπουργείο Συντονισμού (ενώ το υπουργείο Οικονομικών θα ανελάμβανε ο Αθ. Κανελλόπουλος, βουλευτής Ηλείας της Ενώσεως Κέντρου- Νέες Δυνάμεις, που προσχωρούσε επίσης στη ΝΔ). Αλλά στο υπουργείο Συντονισμού ήταν ήδη υπουργός ο Γεώργιος Ράλλης. Ποιος θα του έλεγε να φύγει;

Παραμονές του Πάσχα του 1978 ο Κ. Καραμανλής τηλεφώνησε στον Γ. Ράλλη και τον ρώτησε «τι θα κάνεις το Πάσχα;». Ο Γ. Ράλλης του απάντησε ότι σχεδίαζε να πάει στην Κέρκυρα. «Σε θέλω μαζί μου, θα πάμε στη Ρόδο για γκολφ». Εκών άκων ο Γ. Ράλλης ακολούθησε τον αρχηγό του στη Ρόδο. Εκεί τη Μεγάλη Πέμπτη το μεσημέρι στο γήπεδο του γκολφ ο Καραμανλής είπε στον Ράλλη: «Γιώργο, θέλω να με διευκολύνεις, θα βάλω τον Μητσοτάκη στο Συντονισμού. Εσύ θα πας στο Εξωτερικών». Ο Ράλλης αφηγήθηκε ύστερα από πολλά χρόνια το περιστατικό, λέγοντας ότι είχε συμφωνήσει απαντώντας «εντάξει, Πρόεδρε, αλλά αυτός θα το διαλύσει». Ο Καραμανλής του είπε «καλά Γιώργο, γεια σου τώρα» και εκεί... τελείωσε ο εορτασμός του Πάσχα. Δεν συναντήθηκαν ξανά, παρά ελάχιστες φορές, ωσότου επέστρεψαν στην Αθήνα.
Περίοδος αγάπης και έχθρας
Η ιστορία είναι μακρά. Ας επιστρέψουμε όμως στα γεγονότα περί την εκλογή του Κ. Μητσοτάκη στην αρχηγία της ΝΔ. Ήταν ενωρίς το πρωί λίγες ημέρες πριν από την ψηφοφορία για εκλογή αρχηγού και ο Αβέρωφ που μόλις είχε παραιτηθεί έπινε τον καφέ του στο Βrazilian. «Ποιον υποστηρίζουμε, κύριε Πρόεδρε;» ήταν η ερώτηση. «Εγώ προτιμώ τον Σαμαρά!» αιφνιδίασε τους συνομιλητές του ο Αβέρωφ για να προσθέσει: «Αλλά είναι ακόμη πολύ νέος...». «Συνεπώς ποιον ψηφίζουμε;» «Ποιου η εκλογή θα ενοχλήσει περισσότερο τον Καραμανλή;» διετύπωσε το ρητορικόν ερώτημα ο Αβέρωφ. «Ο Μητσοτάκης!!» απάντησαν εν χορώ οι φίλοι του Αβέρωφ. Εκείνη τη στιγμή κατέφθανε και ο Αντώνης Σαμαράς. «Ιδού ο αρχιστράτηγος του Μητσοτάκη» είπε ο Ευάγγελος Αβέρωφ.

Άρχισε έτσι μια μακρά περίοδος αγάπης και έχθρας ανάμεσα στον Σαμαρά και στην οικογένεια Μητσοτάκη, που κορυφώνεται με την αναμέτρηση Ντόρας Μπακογιάννη και Αντώνη Σαμαρά για την αρχηγία της Νέας Δημοκρατίας...

Το κείμενο αυτό είναι αποσπάσματα από βιβλίο του κ. Στ. Π. Ψυχάρη το οποίο θα κυκλοφορήσει προσεχώς.