"Όποιος θεωρεί ότι το αιώνιο ζήτημα ειρήνης και πολέμου στην Ευρώπη έχει οριστικά απομακρυνθεί , ενδέχεται να διαπράττει ένα μνημειώδες λάθος" , πιστεύει ο Jean-Claude Juncker , σημερινός πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρώην πρόεδρος του Eurogroup.
Στην συνέντευξή του στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, ο Jean-Claude Juncker τοποθετεί την κρίση στην πραγματική της βάση, την Γεωπολιτική. Επιμένει στην ομοιότητα των συνθηκών τις παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, με τις σημερινές. Επισημαίνει ότι και τότε όλοι απέκλειαν τον πόλεμο, με επιχείρημα την αλληλεξάρτηση των ευρωπαϊκών οικονομιών. Υπενθυμίζει ότι η ευρωπαϊκή οικοδόμηση είχε γεωπολιτικό στόχο, την εξασφάλιση της ειρήνης. Υπερβαίνοντας τον τεχνοκρατικό λόγο, ο τέως Πρόεδρος του κατ'εξοχήν οικονομικού οργάνου της Ευρώπης, του Eurogroup, υποδεικνύει την οδό για να κατανοηθεί η λογική του τρέχοντος ευρωπαϊκού οικονομικού και δημοσιονομικού παραλογισμού.
Υπενθυμίζουμε ότι η Ευρώπη , μετά το τέλος των γαλλοπρωσσικών πολέμων (1866 και 1870) γνώρισε μία ασυνήθιστα μακρά περίοδο ειρήνης και ανάπτυξης . Μέχρι το 1914 , δηλαδή μέσα σε 44 μόλις χρόνια το γαλλογερμανικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 150% και το αγγλογερμανικό εμπόριο κατά 130% . Ο Λένιν θεωρεί ότι η πιο πάνω μακρά περίοδο ειρήνης στην Ευρώπη οφείλεται στο γεγονός ότι οι μεγάλες αποικιακές δυνάμεις της εποχής , η Αγγλία, η Γαλλία , η Ολλανδία και δευτερευόντως η Ιταλία και το Βέλγιο , ήταν απασχολημένες με πολέμους στην Αφρική , στην Νότια Αμερική και στην Ασία για να κατακτήσουν άλλους λαούς και δεν είχαν καιρό και επαρκείς δυνάμεις να ασχοληθούν με τις μητροπόλεις τους . Όμως περί το 1913 , η Αγγλία , έχοντας ξεπεράσει σε αποικιακή ισχύ την Γαλλία και την Ολλανδία , αντελήφθη με τρόμο ότι πίσω στην Ευρώπη είχε τώρα να αντιπαλέψει «ενάντια στην ραγδαία ανάπτυξη ενός νεαρού ρωμαλέου ληστή, δηλαδή της Γερμανίας» . Ο Μεγάλος Πόλεμος , λοιπόν (ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος δηλαδή) , «έγινε για την κατανομή της λείας μεταξύ των δύο συμμοριών» !
Η εν ψυχρώ ληστεία της Κύπρου από την «πολιτισμένη» Ευρώπη , πριν λίγους μήνες, επιβεβαίωσε τα πρωτεία της γεωπολιτικής έναντι της οικονομίας. Οι συμπεριφορές των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων δεν καθορίζονται με μόνο κριτήριο τους δεδηλωμένους ευρωπαϊκούς στόχους. Πίσω τους κρύβονται γεωπολιτικές φιλοδοξίες και αναπαραστάσεις βαθειά ριζωμένες στην Ιστορία και στρατηγικές αντιθέσεις πολλών αιώνων. Καλούμεθα να φαντασθούμε το αφάνταστο, όχι για να πανικοβληθούμε, αλλά για να αφυπνισθούμε. Έτσι, εξ άλλου, μετριάζεται και η απελπισία των λαών και η αποχή των από τα κοινά, την οποία έχει προκαλέσει η οικονομική κρίση. Αν υπάρχουν χειρότερα από τα σημερινά πάθη, η πολιτική κινητοποίηση αποκτά σήμερα ιδιαίτερη σημασία και υπέρτερο νόημα.
Η Ιστορία , ποτέ δεν επαναλαμβάνεται αυτούσια . Ούτε τριακονταετείς πόλεμοι , ούτε πόλεμοι χαρακωμάτων, ούτε ακαριαίοι πόλεμοι πρόκειται να επανέλθουν στο ευρωπαϊκό πεδίο. Επειδή δυσκολευόμαστε να σκεφθούμε νέες μορφές βιαίων ευρωπαϊκών συγκρούσεων, θεωρούμε ότι αυτές ή δεν πρόκειται ποτέ να συμβούν ή είναι τελείως αδιανόητες . Όμως, οι επί μέρους εμπειρίες, κομμάτια μίας απευκταίας ευρωπαϊκής αντιπαράθεσης αφθονούν στην άμεση γειτονία μας: Γιουγκοσλαβικός πόλεμος το 1999 , πόλεμος στην Γεωργία το 2008, «αραβική άνοιξη» το 2012 (Αίγυπτος, Λιβύη, Συρία). Οι κλίμακες συγκεράζονται, δημιουργώντας ένα γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό πεδίο δυσνόητο, πολύ περισσότερο από το παρελθόν. Εσωτερικές εντάσεις και αντιφάσεις, κατάλληλα αξιοποιούμενες έξωθεν, οδηγούν σε πραξικοπήματα με μορφή επαναστάσεων ή σε εμφυλίους πολέμους στους οποίους εμπλέκονται, εμφανώς ή παρασκηνιακά, ξένες δυνάμεις. Ταυτοχρόνως, οι διεθνείς οργανισμοί αναδιατάσσονται εσωτερικά για την νομιμοποίηση των παρεμβάσεων. Διεθνή δίκτυα, στηριζόμενα σε Κράτη ή σε ποικίλες διασπορές, ενεργοποιούνται σε όλες σχεδόν τις γεωγραφικές κλίμακες , από τις πόλεις, όπου διενεργούν τρομοκρατικές επιθέσεις, ως τις ερήμους και τα άβατα όρη, όπου δημιουργούν , με την παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων (λ.χ. η γαλλική λεγεώνα των ξένων στο Μάλι της κεντροδυτικής Αφρικής ) κυρίαρχα εδάφη.
Η μοναδική άμυνα απέναντι στο ασταθές περιβάλλον της νέας βίας είναι η εδαφική συνοχή. Αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την ασφάλεια, αλλά όχι πλέον και ικανή, παρά μόνον για τα έθνη που αναπτύσσονται σε πλανητική διάσταση: Κίνα, Ρωσία, Ηνωμένες Πολιτείες. Η ευρωπαϊκή συνοχή συνιστά προϋπόθεση για την ασφάλεια όλων και, ιδιαιτέρως, για τα κράτη της ασταθούς ευρωπαϊκής περιφερείας όπως ή Ελλάδα.
Η συνέντευξη του Jean-Claude Juncker θα ώφειλε να έχει προκαλέσει πνευματική συγκίνηση στην Ευρώπη. Οι ανησυχίες του, πιθανώς μεγαλύτερες, εκφράζονται μετριοπαθώς, προφανώς από τον φόβο ψυχολογικών συνεπειών στην ευρωπαϊκή οικονομία. Οι υφιστάμενες απειλές ενδέχεται να είναι πολύ πιο άμεσες και σοβαρές. Η Ιστορία κινείται ταχύρρυθμα, όπως η κατά Πούτιν "μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα", η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης , μέσα σε ελάχιστους μήνες.
Ο οικονομικός και τεχνοκρατικός λόγος αποπροσανατολίζει ή αποκοιμίζει, καθώς αποσκοπεί να συγκαλύπτει με σκοτεινές αναλύσεις και αμφίσημα συμπεράσματα την πολιτική και γεωπολιτική φύση των διακυβευμάτων. Δεν χρειάζεται «συνωμοσιολογία» για να ανακαλέσουμε την επιθυμία για κυριαρχία, την πολιτική χρήση της βίας, τα συλλογικά ορμέμφυτα και τις παλαιές πικρίες. Πρέπει , απλώς, να επιστρέψουμε στην γη, μετά από την μακρά περιπλάνησή μας στο αβαρές διαδίκτυο και στον άϋλο τεχνοκρατικό ευρωπαϊκό λόγο. Έτσι θα επαναπροκύψουν ερωτήματα τα οποία έχουμε απωθήσει: Υπάρχουν κίνδυνοι για την Δημοκρατία; Πού οδηγεί η πόλωση ανάμεσα σε μία Αριστερά χωρίς ρεαλιστικό πρόγραμμα και μία Άκρα Δεξιά η οποία ακολουθεί, διακριτά και αποτελεσματικά, τα διδάγματα των θεωρητικών της βίας ; Πώς οικοδομείται ένα περιφερειακό δίκτυο ασφαλείας, εναλλακτικό του νατοϊκού και του ευρωπαϊκού; Πώς μπορεί να αναταχθεί η εθνική ταυτότητα και υπερηφάνεια μακριά από το ασυνείδητο παρελθόν; Τέλος, με ποιόν τρόπο μπορεί η Ελλάδα να αξιοποιήσει το συμβολικό της κεφάλαιο για να συμβάλει στην ευρωπαϊκή σταθερότητα; Αντί, δηλαδή, απλώς να καταναλώνει ευρωπαϊκά υλικά , να παράγει πνεύμα και πολιτισμό ;
Μιχάλης Βάρδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου